Voor de debatavond op 21 april 2015 over het basisinkomen was veel belangstelling. Het debat werd ingeleid door een Tedxtalk van Rutger Bregman over het positieve effect en de betaalbaarheid van het basisinkomen. Vervolgens vertelde Lisa Westerveld, raadslid van GroenLinks in Nijmegen over de ideeën voor een lokaal experiment met het basisinkomen voor bijstandsgerechtigden. Dankzij een goed onderbouwd tegenbetoog ontstond er een levendig debat o.l.v. Paul de Widt, voormalig D66 raadslid in Delft. Het debat werd georganiseerd door STIP en GroenLinks.

Als aan mensen wordt gevraagd wat anderen zullen doen als deze een basisinkomen krijgen dan is het antwoord dat ze zullen stoppen met werken. Als gevraagd wordt aan mensen wat ze zelf zouden doen dan is het antwoord dat ze door blijven werken. In zijn pleidooi voor het basisinkomen laat Rutger Bregman tal van onderzoeken zien waaruit blijkt dat een basisinkomen zelfs mensen die dakloos zijn stimuleert om vanuit hun eigen motivatie iets aan hun situatie te doen.

Met de robotisering en automatisering ontstaat een verandering in de economie waarbij steeds minder arbeid nodig is om winst te behalen. Steeds meer mensen raken hun baan kwijt omdat de robotisering en automatisering dit werk overneemt. Als we niets doen dan betekent dit dat er steeds minder mensen over steeds meer geld beschikken. Het huidige systeem is in die situatie onhoudbaar.

Lokale experimenten met basisinkomen

Lisa Westerveld liet aan de hand van een stel casussen zien hoe ingewikkeld en doorgeslagen het huidige systeem is. Er wordt te veel uitgegaan van wantrouwen. Een eenoudergezin met twee kinderen heeft te maken met 12 verschillende financiële regelingen die door 8 verschillende instanties worden verstrekt. Er wordt enorm veel geld gestoken in verplichte re-integratie trajecten. In Nijmegen zijn voor elke vacature acht werklozen. Hoe lang blijft het Rijk doorgaan met het opleggen van re-integratietrajecten naar banen die er niet zijn? Hoe lang blijft de gemeente hiervoor de rekening betalen? De oplossing wordt gezien in het verstrekken van een onvoorwaardelijk basisinkomen. Het gaat uit van de eigen motivatie van mensen om actief te zijn en levert een enorme besparing op door versimpeling in regelgeving en het overbodig maken van controle en handhaving. Door in veel gemeenten te gaan experimenteren met een basisinkomen wordt een beweging van onderaf op gang gebracht naar een ander eenvoudiger systeem met een positieve benadering.

Basisinkomen niet betaalbaar?

Eén van de bezwaren tegen het basisinkomen is dat het niet betaalbaar is. Paul de Widt concludeerde dat er zo veel factoren meespelen bij het invoeren van een basisinkomen dat niet te overzien en door te rekenen is of het betaalbaar is of niet. Werknemers zijn in een sterkere positie en werkgevers zullen aan betere arbeidsvoorwaarden moeten voldoen om voldoende personeel te krijgen. Onaantrekkelijk werk, bijv. tomatenplukken, zal door hogere beloning aantrekkelijk gemaakt moeten worden. Dit heeft ook weer gevolgen voor de prijs van bijvoorbeeld de tomaat in de winkel en daarmee de kosten voor levensonderhoud. En wat te denken van al die ambtenaren die hierdoor hun baan verliezen?

Meer vrijwilligerswerk

Het grote voordeel van een basisinkomen is, dat mensen die al jaren werkloos zijn en zich inzetten voor de samenleving door vrijwilligerswerk te doen dit eindelijk mogen blijven doen. Het loont ook om er iets bij te verdienen. Doordat het werk eerlijker verdeeld wordt kunnen mensen beter hun baan combineren met mantelzorg en vrijwilligerswerk.

Is Delft klaar voor een lokaal experiment?

Het laatste half uur ging de zaal in debat over experimenteren met het basisinkomen in Delft. Dit blijkt nog niet eenvoudig en riep veel vraagtekens op. Voor welke groep doe je het? Voor ZZPers die nu genoodzaakt zijn om hun bedrijfje op te heffen om in aanmerking te komen voor bijstand? En het hierdoor onmogelijk wordt gemaakt om nieuwe opdrachten binnen te halen? Of juist de groep bijstandsgerechtigden waarvan we kunnen vaststellen dat de kans op betaald werk zeer klein is? En waarom dan mensen met een uitkering?

Met het organiseren van deze avond hebben STIP en GroenLinks het debat in Delft op gang gebracht over het basisinkomen en ideeën voor een experiment in onze innovatieve stad. De hoge opkomst getuigt van een groot draagvlak voor het basisinkomen. Dit is wat ons betreft pas het begin. We willen hier zeker mee doorgaan met politieke partijen, maatschappelijke organisaties en belangstellenden.

Wil je hierover meepraten en meedenken meld je dan aan bij STIP of GroenLinks (fractie@groenlinksdelft.nl).

Bekijk hier de tedxtalk van Rutger Bregman