Vanavond hield fractievoorzitter Fleur Norbruis aan het begin van de begrotingsbehandeling in de gemeenteraad de onderstaande algemene beschouwing.
Algemene Beschouwing GroenLinks Programmabegroting Delft 2012 – 2015
Voorzitter, collega-raadsleden, beste aanwezigen,
Het is onrustig in Nederland. Huisartsen demonstreren in de RAI. De gedupeerden van de afschaffing van het persoonsgebonden budget doen hun emotionele verhaal in de krant. En ook tegen de bezuinigingen op natuur en cultuur wordt heftig geprotesteerd.
Inmiddels is de eerste Miljoenennota van het kabinet gepresenteerd en worden de zorgen, die ik vorig jaar namens GroenLinks uitsprak, bevestigd. Den Haag voert enorme bezuinigingen door, waarbij de taakstelling voorop staat. Welke gevolgen de bezuinigingen in het land hebben, vooral voor de armen en kwetsbaren, interesseert het kabinet niet. Taken worden over de heg gegooid naar de gemeenten, zonder dat rekening gehouden wordt met benodigde voorbereidingstijd en financiële middelen.
Delft heeft vorig jaar in het Bestuursprogramma al geanticipeerd op deze Haagse koers. Waar andere gemeenten nu nieuwe bezuinigingen moeten vinden, heeft Delft al in 2010 gekozen voor forse bezuinigingen. Maar Delft zet ook in op hervormen en investeren. Ik ga op alle drie thema’s - bezuinigen, hervormen en investeren - in.
De bezuinigingsoperatie is groot. Dit jaar is zichtbaar geworden wat dat betekent voor Delft. Er is een filiaal van DOK gesloten. Ik spreek mensen die afzien van een cursus bij de Vrije Akademie omdat de tarieven fors zijn gestegen. En heel recent spraken we in de raad over het sluiten van acht buurthuizen in Delft.
Grote bezuinigingen die nodig zijn, maar niet onopgemerkt blijven. De gevolgen van die bezuinigingen worden zichtbaar en GroenLinks blijft alert op deze gevolgen. Vooral de kwetsbare mensen in Delft lopen het risico onevenredig hard te worden getroffen door een optelsom van maatregelen. We zullen ieder voorstel tot bezuiniging beoordelen op de gevolgen van die bezuiniging. Om dat te kunnen doen, heeft de raad betere stukken nodig. Duidelijke voorstellen, waarin de gemaakte keuzes beargumenteerd worden en de verwachte gevolgen en resultaten worden beschreven.
In onze fractie is in discussies het gezegde ‘Grote stappen, gauw thuis’ het afgelopen jaar wel eens gevallen. Om Delft financieel gezond te houden is daadkracht nodig. Maar er is ook draagvlak nodig om het beleid uit te voeren. GroenLinks vraagt het college om zich meer in te spannen om de raad mee te nemen in de uitwerking van de ingrijpende bezuinigingen en hervormingen. Dat is noodzakelijk om het draagvlak in de raad en de stad te verkrijgen en behouden voor de plannen.
Delft kiest naast bezuinigingen ook voor hervormingen. Het kabinet hervormt niet, maar de lokale overheid in Delft doet dat gelukkig wel. Delft hervormt door de organisatie te vernieuwen en anders te gaan werken. Het valt GroenLinks op dat de blik meer naar buiten is gericht. Gelukkig: geen navelstaarderij.
GroenLinks is blij dat Delft steeds meer de samenwerking met partners in de stad en buiten de stad opzoekt. In de regio zoekt Delft actief samenwerking met buurgemeenten. Met name met Rijswijk. In Delft komt de samenwerking ook steeds beter van de grond. Er is een werkgroep van o.a. bewoners, gemeente, DUWO, TU Delft aan de slag met water en groen in Delft Zuidoost. In het project Steek energie in je woning kijkt de gemeente samen met bewoners hoe ze hun woning energiezuiniger kunnen maken. Er zijn WMO-koffietafels georganiseerd. Het panel Werk en Inkomen en de WMO-raad worden nauw betrokken bij het sociale beleid. En heel recent is de parkeerdialoog met de stad gevoerd. Allemaal initiatieven, die laten zien dat Delft de partners in de stad serieus neemt. Kan het beter? Ja! GroenLinks wil hier nog eens benadrukken dat het belangrijk is als gemeente open te zijn over de mate van beïnvloeding. Neem de partners serieus en sta ook open voor onverwachte ideeën. Burgers hebben veel kennis en ervaring. Als het lukt om die kennis en ervaring te mobiliseren, heb je én betere plannen én meer draagvlak voor die plannen!
Dit jaar tekenen ook andere hervormingen zich steeds duidelijker af.
Zorg en techniek worden verbonden door de samenwerking van gemeente, TU Delft, Yes Delft en de zorginstellingen. En korte tijd geleden werd de raad bijgepraat over het Nieuwe Werkbedrijf. De nieuwe Wet werken naar vermogen zal alle bestaande regelingen integreren tot één nieuwe regeling en valt samen met rijksbezuinigingen op het participatiebudget en het budget van de sociale werkvoorziening. Delft moet daar zo goed mogelijk op in spelen. Dat doet Delft met Het Nieuwe Werkbedrijf – waarin gemeente, Combiwerk en de re-integratiebedrijven samenwerken – om, ondanks de draconische bezuinigingen vanuit Den Haag, met het beschikbare geld zoveel mogelijk mensen naar passend werk te begeleiden.
Maar GroenLinks is ook bezorgd. Met de pas gewijzigde Wet Werk en Bijstand wordt de huishoudtoets ingevoerd. Bijstandsuitkeringen worden afhankelijk van het totale gezinsinkomen met grote gevolgen voor vele gezinnen die hun inkomen zullen zien kelderen. Dat kan betekenen dat meer mensen een beroep gaan doen op de schuldhulpverlening. Het regeerakkoord in Den Haag heeft tegelijkertijd bepaald dat de draagkrachtgrens bijzondere bijstand van 130% naar 110% moet worden teruggebracht. GroenLinks maakt zich zorgen over deze ontwikkelingen. Delft zal er alles aan moeten doen om ervoor te zorgen dat de meest kwetsbaren in onze samenleving mee kunnen blijven doen.
In deze begroting wordt duidelijk waaraan het geld uit het transitiefonds besteed gaat worden. Belangrijk criteria voor GroenLinks zijn dat de voorstellen bijdragen aan een duurzamer en innovatiever Delft, aan structurele werkgelegenheid en er sprake is van co-financiering. In dat opzicht zien we een vreemde eend in de bijt, namelijk de China Agenda.
In de begroting veel aandacht voor de kenniseconomie. GroenLinks ondersteunt die focus op kenniseconomie, maar alleen als er van wederkerigheid sprake is. Bij bespreking van de Kaderbrief in het voorjaar wees GroenLinks al op een opmerkelijke zin: Dit betekent dat alle beleidsterreinen een bijdrage zullen leveren aan de Delftse kenniseconomie. GroenLinks draait die zin om: de Delftse kenniseconomie moet bijdragen aan alle sectoren in Delft. Zo moet de focus op de kenniseconomie werkgelegenheid opleveren voor álle Delftenaren, op álle opleidingsniveaus. Alleen dan is de focus op kenniseconomie te verkopen aan heel Delft. De Delftse Rekenkamer wijst er in haar rapport ook op. Het is aan het college om te laten zien wat de maatschappelijke effecten zijn van het kennisstadbeleid en het geld dat de gemeente daaraan uitgeeft. Er moet ook serieus gewerkt worden aan draagvlak bij inwoners en bedrijven in Delft. Laat zien hoe projecten uit de Clean Tech Delta kunnen helpen Delft duurzamer en gezonder te maken. Vraag om social return aan bedrijven die zich hier vestigen zodat hun verbondenheid met Delft en de regio verstevigd wordt.
GroenLinks steunt de blijvende ambitie van het college om Delft in 2050 energieneutraal te maken. De gemeente pakt de rol van initiator en regisseur goed op en is steeds meer de spin in het web geworden - die partijen in de stad bij elkaar brengt: kennisinstellingen, bedrijven, corporaties en bewoners. Juist in financieel magere tijden is samenwerking noodzakelijk. Evenals cofinanciering en Europese subsidiering belangrijk zijn op de weg naar een energieneutraal Delft. Wat GroenLinks betreft is energiebesparing de basis van het beleid. Waarbij met stip op nummer 1 ‘het energiezuiniger maken van de goedkoopste huurwoningen‘ staat, omdat Delft daarmee de Delftenaren met de laagste inkomens steunt.
Voorzitter, heel recent sprak de raad over de veranderde omstandigheden van de gebiedsontwikkeling in de Spoorzone. Het college verwacht dat de grondopbrengst veel lager is dan verwacht. Dit is uiteraard een fikse streep door de rekening. Maar geen onverwachte. Door de verslechterde economie en de financiële crisis is de vastgoedmarkt totaal veranderd. Het college neemt nu maatregelen in de begroting om de risico’s op te kunnen vangen en is bezig met een nieuwe integrale ontwikkelstrategie. Wat gaan we bouwen, voor wie, met wie en wanneer? GroenLinks wil snel verder praten over de ontwikkeling van de Spoorzone. Overigens zien wij de ontwikkeling niet somber in. Het gebied ligt immers gunstig aan de rand van de historische binnenstad, bij een openbaar vervoerknooppunt en is daarmee een aantrekkelijk vestigingsgebied.
GroenLinks maakt zich grote zorgen over de ontwikkeling van de binnenstad. Van alle kanten horen wij dat de binnenstad het moeilijk heeft. Voor GroenLinks is een aantrekkelijke binnenstad een autoluwe binnenstad, omringd door parkeergarages, die goed worden aangegeven én met goede fietsparkeervoorzieningen. Een aantrekkelijke binnenstad heeft een gevarieerd winkelaanbod, is een plek waar mensen graag wonen en waar de afgesproken regels worden gehandhaafd. GroenLinks wil de urgentie benadrukken van de aanpak van de binnenstad. Het college moet krachtig doorpakken samen met ondernemers en bewoners. Geen getreuzel met autoluw en aan het werk met leegstand en bereikbaarheid! En aan de slag met nieuwe technologie. GroenLinks is erg gecharmeerd van Het Nieuwe Winkelen in de binnenstad – project van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel, waarin ondernemers wordt geleerd hoe ze efficiënt en effectief gebruik kunnen maken van nieuwe technologie, in het bijzonder smart Phone applicaties.
Voorzitter, het afgelopen jaar is een bewogen jaar geweest in Delft. Naast de gebruikelijke raadsvoorstellen besprak de raad ook een enquêteverzoek en twee verzoeken tot een referendum. Het debat was vaak stevig. Dat hoort bij de politiek. Maar GroenLinks constateert ook dat steeds vaker de grenzen van het fatsoen overschreden worden. Op internet, maar ook in het openbare debat. Werden eerst alleen collega-raadsleden bestempeld als huichelaars en leugenaars. Inmiddels worden ambtenaren en externe adviseurs van raad en college ook niet meer ontzien. Dergelijke uitingen verharden het politieke klimaat en maken de kloof tussen burger en politiek alleen maar groter. Ze beschadigen het beeld van de politiek. GroenLinks neemt hier afstand van.