In de raadsvergadering van 25 september stelden enkele partijen voor om een onderzoek te doen of zelfs een raadsenquête te houden naar de oplopende tekorten op de gemeentebegroting. GroenLinks was toen tegen die voorstellen, met name door de wetenschap dat er nog een stresstest en second opinion op de Business Case van de Spoorzone zou komen, met daarin mogelijk verhelderende antwoorden op de prangende vragen van de raad. Wij denken daar nu anders over, want in de rapportage van de stresstest vind je helaas geen antwoorden op die vragen; vragen naar waar het is mis gegaan; vragen naar de oorzaken; en vragen over het falen van de organisatie. In de Commissie Algemeen van 13 november was brede steun, van oppositie tot coalitie, voor nader onderzoek naar de oorzaken van de wankele financiële positie van Delft. Wat GroenLinks betreft gaat het niet alleen over de Spoorzone, maar ook over andere projecten en kostenposten uit de gemeentebegroting.

De raad is jarenlang via uitgebreide kwartaalrapportages geïnformeerd over de kosten en de voortgang van het Spoorzoneproject. Om precies te zijn vanaf 2007. De raad heeft zelf het initiatief genomen om in werkgroepjes de rapportages te verbeteren! Alle mogelijke instrumenten zijn door OBS ingezet om de Business Case te halen; alle mogelijke optimalisaties moesten de kosten verlagen; alle mogelijke maatregelen werden genomen om de risico's te beperken; een spaarmodel werd geïntroduceerd om tekorten te dekken. Heel lang, zelfs tijdens de crisis, bleef het tekort op de eindwaarde slechts 2 à 3 miljoen. Wij als raadsleden hadden het idee dat we in control waren; dat de gifbeker, die crisis heet, aan ons voorbij zou gaan. 

Vorig jaar nog heeft de raad een Integraal Ontwikkel Plan vastgesteld. Wethouder Vokurka verklaarde dat door de hoge ambities in het IOP een potentieel risico van 4 miljoen ontstond, maar dat het binnen de Business Case kon worden opgevangen. Er was volgens Vokurka een mijlpaal bereikt – we konden aan de slag! Er leek geen vuiltje aan de lucht. Daarmee is de raad op het verkeerde been gezet. Want nu blijkt dat juist die andere Ontwikkelstrategie en de Inrichting van de Openbare Ruimte (IOR) grote kostenposten zijn. De stresstest had gewoon toen moeten plaats vinden!

De gemeenteraad wordt door veel burgers mede verantwoordelijk gehouden voor de enorme tekorten. In de Delft op Zondag stond onlangs een uiterst kritisch stuk waarin de raad verweten wordt te weinig kennis van zaken te hebben en ook te weinig kritisch te zijn, en dat we de adviezen van de DRK naast ons neer hebben gelegd. Wij denken dat de raadsleden binnen de mogelijkheden hun best hebben gedaan. Ze hebben zich met de rapportages bemoeid, extra bijeenkomsten georganiseerd met experts zoals Hans de Jonge, om onderzoeken gevraagd, en zich verdiept in de problemen bij de Amsterdamse Noor-Zuid Lijn. GroenLinks worstelt met de vraag wat we meer hadden moeten of kunnen doen. We weten het antwoord niet op die vraag. Dus moeten we onszelf die vraag blijven stellen, tot het antwoord boven tafel komt. GroenLinks vraagt van Gemeente, College en OBS ook een stukje zelfreflectie op dit punt.

Die zelfreflectie blijkt niet uit de rapportage van de stresstest op de Business Case van het Spoorzoneproject. Die is tamelijk oppervlakkig. Eigenlijk is het niet meer dan een halfjaarlijkse actualisatie, die we uit de vorige raadsperiode kennen. Er is aan knoppen gedraaid waar OBS al jaren aan draait, maar die nu ineens hele andere waarden opleveren. Een reeks tabellen met getallen, zonder inhoudelijke argumentatie, en zonder inzicht in de overwegingen die een rol hebben gespeeld bij de bepaling van de kostenposten. Bovendien had de gemeente een aantal van die kosten toch ook eerder kunnen voorzien? Bijvoorbeeld de kosten voor begeleiding, marketing en communicatie ten behoeve van het vraaggestuurd ontwikkelen, en de kosten voor bestemmingsplannen, het faciliteren van tijdelijke initiatieven, enz. De bijdrage aan het ministerie van Infra &Milieu (I&M) voor het niet behaalde treasury resultaat stond nota bene in de Bestuurlijke Uitvoeringsovereenkomst (BUOK).

Gelukkig is er een second opinion op de stresstest uitgevoerd. Daarin worden een flink aantal bedragen uit de stresstest gecorrigeerd, en staan zinvolle aanbevelingen aan het College om de kosten en de risico's te beheersen. Sommige van die aanbevelingen lijken zo voor de hand liggend dat wij ons afvroegen of de gemeente die niet al deed. Nee dus! Zo schuilt in de aanbevelingen een groot deel van de oorzaken van alle financiële ellende.

GroenLinks vindt het belangrijk om te benadrukken dat de Spoorzone ook heel veel kansen biedt. Wij stellen voor dat het College tevens een inventarisatie maakt van alle kansen, en sturingsinstrumenten formuleert om die kansen te benutten. De Raad van Advies wijst er ook op dat de immateriële en maatschappelijke scope van het project niet moet worden onderschat. De impact van het project op de toekomst van de stad is enorm!

Laten we ons naast een strakke beheersing van de risico’s ook focussen op de kansen.